çorum hakkında ayrıntılı bilgi

ÇORUM

Çorum, Türkiye Cumhuriyetinin Karadeniz Bölgesinin Orta Karadeniz Bölümü'nde yer alan bir ildir.

Yönetim
13 Adet İlçesi vardır
Bunlar;
Bayat, Dodurga, İskilip, Osmancık, Kargı, Sungurlu, Ortaköy, Oğuzlar, Uğurludağ, Laçin, Mecitözü, Alaca, Boğazkale,

Köyler, 732 adet:
1980 yılında ilde toplam 750 adet köy varken, 2001 yılında il resmi kayıtlarına göre bu sayı düşerek 732 adet olmuştur. İlde en çok köy bağlısı olan ilçe, merkez ilçe olan Çorum'dur; 1980 yılında 208 adet köy vardı, 2001 yılında bu sayı 197 oldu.

Çorum İlinde 2007 yılı sonu itibariyle mahalli idari bölünüş olarak 38 belediye ve bu belediyelere bağlı olarak 187 mahelle vardır.

İlin Belediyeleri
38 adet:
Çorum merkez ilçe: 4 adet; Çorum, Düvenci, Konaklı, Seydim
Alaca ilçesi: 4 adet; Alaca, Alacahöyük, Çopraşık, Büyükhırka
Bayat ilçesi: 3 adet; Bayat, Eskialibey, Kunduzlu
Boğazkale ilçesi: 3 adet; Boğazkale, Evci, Evren
Dodurga ilçesi: 2 adet; Dodurga, Alpagut
İskilip ilçesi: 1 adet; İskilip
Kargı ilçesi: 2 adet; Kargı, Hacıhamza
Laçin ilçesi: 3 adet; Laçin, Çamlıca, Narlı
Mecitözü ilçesi: 2 adet; Mecitözü, Elvançelebi
Oğuzlar ilçesi: 1 adet; Oğuzlar
Ortaköy ilçesi: 3 adet; Ortaköy, Aşdağul, Karahacip
Osmancık ilçesi: 2 adet; Osmancık, Başpınar
Sungurlu ilçesi: 7 adet; Sungurlu, Arifegazili, Demirşeyh, Kaledere, Kavşut, Tuğlu, Yörüklü
Uğurludağ ilçesi: 1 adet; Uğurludağ

Tarihi
Çorum il toprakları tarihi devirlerin en başından beri insan yerleşimine sahip olmuştur. Yanı zamanda kadim devirlerde kurulan ilk merkezi anadolu siyasi birliği ve devleti bu topraklardan çıkıp anadoluya hükmetmiştir. Kadim Hitit'lerin başkenti Hattuşaş Çorum ilindedir. Tarihi devirlere bakıldığında Alacahöyük, Hattuşaş, İskilip, Kuşsaray, Pazarlı, Eskiyapar, Büyükgülücek çevresinde yapılan arkeolojik kazılarda ve torpaküstü buluntularından anlaşılır ki Kalkolitik Devir ile İlk Tunç Devrine tarihlenen araç, gereç ve siahlar bulunmuştur.


Hitit Devleti ve başkenti HattuşaM.Ö. ? - M.Ö. 4000 -
Kalkolitik Dönem
M.Ö. 3000 - M.Ö. 2000 - İlk Tunç Çağı, (bu dönemden kalma Çorum'da bakır izabe ocağı (dökümhane) olduğu MTA tarafından bulunmuştur).
M.Ö. 2000 - M.Ö. 1650 - Orta Tunç Çağı
M.Ö. 3000? - M.Ö. 1650 - Hatti dönemi ve İskilip merkezinde Anadolunun ilk sağlık kültü olan Yivlik kayası ve suyu kenarındaki Asklepios'un kurulması
M.Ö. 2000? - M.Ö. 1300 - Kaşkalar (İskilip ve kuzeyi)
M.Ö. 1650 - M.Ö. 1460 - Hitit Krallığı
M.Ö. 1460 - M.Ö. 1200 - Hitit İmparatorluğu
M.Ö. 1200 - M.Ö. 700 Paflagon (Kızılırmak'ın batısı)
M.Ö. 750 - M.Ö. 330 Frig
M.Ö. 676 - İskit akınları
M.Ö. 550 - M.Ö. 332 - Pers akınları (Kızılırmak'ın doğusu)
M.Ö. 300 - M.Ö. 200 Galat egemenliği, iskilip Galatların ikinci krallık merkezi oldu.
M.Ö. 323 - M.S. 170 - Kapadokya (Kızılırmak'ın doğusu)
M.Ö. - M.S. - Pontus
175 - 395 - Roma İmparatorluğu
395 - 1071 - Bizans İmparatorluğu hükümdarlığı dönemi
3 Eylül 968 - Çorum, Amasya ve Kastamonu civarında deprem
1050 - Merkez üssü Amasya olan bir deprem
1074 - Çorum'un Bizans İmparatorluğu'nun elinden alınması.
1075 - Çorum'un Bizans'tan alındığı yıl yaşanan Danişmend depremi
1080 - Türklerin (Danişmentliler Beyliği'nin) yöreye kalıcı olarak yerleşmeleri ve şimdiki Çorum şehrini kurmaları
1097 - 1101 - Haçlı ordusunun saldırısı
1109 - Danişmentlilerin yöreye tamamen egemen olmaları
1175 - Anadolu Selçukluları'nın eline geçti.
1240 - Babai ayaklanması
1240+ - İskilip; Ceceli Aşireti Cece oğullarından Yahya Bey’in idaresinde girer daha sonra Nureddin Caca aşiret beyi olur.
1257 - İskilip, Ulucami (Çarşı Camii) deprem nedeniyle yıkıldı ve yeniden yapıldı
1272 - Aslen İskilipli olan Kırşehir Emiri Caca Nureddin (Nureddin Cibril bin Caca) İskilip'e vakıf olarak medrese, camii ve hamam yaptırdığına dair vakfiyenamesini kaleme alır. İskilip kütüphanesininde yazılı tarih içinde ilk kuruluşuda bu vakfiyede yer alan medrese kitaplığına dayanır.
1283 - Mecitözü Elvan Çelebi Tekkesi açıldı.
1300 - iskilip ilçesi merkezli olarak bölge Germiyanoğullarının idaresine girdi.
1344 - İskilip ilçesi'nin batısında yer alan dağlık alanlar sınır olmak üzere bölge Eretna Beyliği'ne dahil oldu.
1352 - Mecitözü Elvan Çelebi Zaviyesi
1381 - Çorum havarisi Eretna devletinin el değiştirmesi sonucu Kadı Burhaneddin hükümranlığına dahil oldu.
1391 - Kısa bir süre için Osmanlı devleti hükümranlığına dahil oldu.
1392 - Kadı Burhaneddin, Şehzade Ertuğrul komutasındaki Osmanlı devleti ordusunu Çorum yakınlarında (Kırkdilim) yendi ve bu savaşta Yıldırım Beyazıd'ın taht varisi oğlu Ertuğrul öldü.
1398 - Akkoyunlu hükümdarı Kara Yülük Osman Bey tarafından Kadı Bürhaneddinin öldürülmesiyle birlikte Çorum ve havarisinin Osmanlı devleti hükümranlığına dahil olması.
1398 - Çorum, şimdiki Sivas şehirinin merkezi olduğu 'Rumiye-i Suğra' adını taşıyan Osmanlı eyaletine bağlı sancak merkezi oldu.
1409 - II. Bayezid zamanında olan deprem 40 gün devam etmiştir.
1416 - İskilip ilçesi, Çelebi Mehmed tarafından Osmanlı devletine kalıcı olarak dahil oldu.
1419 - Tekkeköy Abdalata Tekkesi
1423 - Çorum, şimdiki Amasya şehirinin merkezi olduğu eyalete bağlı sancak merkezi oldu.
1427 - Yörgüç Paşa, Osmancık ve Çorum'da asileri yenerek yeniden merkezi otoriteyi sağladı.
1428 - Osmancık, İmaret Camisi
1435 - Kara Yülük Osman Beyin iki oğlu Osmanlıya sığınırak önce Mecitözü şimdiki Elvançelebi beldesindeki Elvan Çelebi Dergahına gelirler bunu haber alan devrin padişahı II. Murad, Hasan ve Üveys adlı bu iki kardeşe ve ailelerine İskilipi Tımar olarak verir.
1436 - Yörgüç Paşa, İskilip şehirine Amasya'da kurulu vakfına irad/gelir edilmek üzere hamam yaptırdı.
1512 - I. Selim'in tahta çıkışı esnasında Çorum yöresinde Alevi kalkışması.
1514 - Şiddetli depremde Çorum'un üçte biri yıkılırak harap olur. Bu deprem sonrasında halkın çoğunluğu Mısır'a göç etmek zorunda kalmıştır.
1543 - 30 kadar evi yıkan bir deprem
1559 - Gülabibey Camii'nin de yıkıldığı ve şehire zarar ziyan veren bir deprem
1560 - Çorum yöresinde medrese talebelerinin kalkışması
1579 - Deprem, bu depremden halk çok mağdur oldu ve hububatdan alınan vergi o yıl alınmamıştır.
1582 - Yeşilırmak yöresinde yoğunlaşan ayaklanmaların sonucunda güpegündüz İskilip'in silahlı ayaklanmacılarca basılması.
1585 - Çorum ve Amasya depremi
1591 - Çorum, şimdiki Ankara şehirinin merkezi olduğu eyalete bağlı sancak merkezi oldu.
1595 - Çorum, şimdiki Amasya şehirinin merkezi olduğu eyalete bağlı sancak merkezi oldu.
1601 - Celali kalkışmasının elebaşısı Karayazıcı'nın öldürülmesi.
1601 - 1610 - Büyük Kaçgunluk Devri devlet erkinin yörede tümden ortadan kalktığı bu dönemde; İskilip, Merzifon, Osmancık ve Gümüş yerleşimlerine Süleyman, Kara Ahmet ve Musa adındaki şefelerin önderliğinde suhte ve leventlerin baskınlar yaparak insanların mallarını ve erkek çocuklarını kaçırmışlardır.
1692 - Büyük bir deprem olmuştur, şehirler ve köyler harap olmuştur.
1729 - Çorum'da kuşluk vaktinde deprem oldu. Aynı gün altı kere deprem oldu, bir aydan fazla devam etti, İskilip ilçesi'nin bütün evleri harap oldu
1730 - Şimdiki İskilip kütüphanesinin ikincil temeli olan; Hocazade, Şeyh Hasip ve Hacıbey kütüphaneleri kuruldu.
1730 - Dedesli ovasında yer alan alevi köylerinin ilk kez kurulması.
1734 - Şiddetli bir deprem oldu.
1754 - Kalınsaz adı ile (Sungurlu) Yozgat'a bağlı nahiye oldu.
1756 - Şimdiki Çorum İl kütüphanesinin çekirdeği ve başlangıcı kabul edilen Elhaç Ali Efendi bin Mahmut vakıf kütüphanesi açıldı.
1759 - Şiddetli bir deprem oldu
1763 - Çorum'un Çapanoğlu Ahmed Paşa'ya arpalık olarak verilmesi.
1793 - Çorum depremi.
1794 - Kalınsaz (Sungurlu) nahiyesi Çorum'a bağlandı.
1800 - Deprem ve 600 kişi şehiri terk eder. Bu deprem ve sonrası çıkan yangınları sonucu yılgınlığa düşen halkın büyük bir çoğunluğu Mısır'a göç etmiştir.
1822 - İskilip, Terzi Bekir kütüphanesi kuruldu
1824 - Deprem halk uzun süre çadırlarda ikamet etti.
1828 - İskilip içme suyunun bilinen temellerinden olan Hacı Ali çeşmelerinin vakıf olarak kurulması.
1841 - Çorum, Sivas eyaletinden alınıp Ankara eyaletine bağlı sancak merkezi.
1848 - İskilip Camii Kebir (Ulu Camii) kütüphanesi kuruldu.
1863 - Çorum, sancak merkezi kazaya çevrildi.
1864 - Çorum, Yozgat sancağına bağlı kaza olarak bağlandı.
1864 - Osmancık, Amasya sancağına bağlandı.
1866 - Kalınsaz, Budaközü (Sungurlu) adı ile kaza oldu.
1866 - Hacıköy (Mecitözü) kaza oldu.
1866 - İskilip, Amasya'dan alınarak Çankırı sancağına kaza olarak bağlandı.
1866 - Ruslar tarafından Kafkasyadan sürgün edilen Çerkezler İskilip'e geldi.
1871 - Mecitözü Rüşdiyyesi açıldı.
1872 - Çorum Rüşdiyyesi açıldı.
1872 - İskilip belediye teşkilatı kuruldu
1875 - İskilip, Kastamonu Vilayetine bağlı.
1876 - Çorum belediye teşkilatı kuruldu
1879 - İskilip ve Sungurlu'da Rüşdiyye okulları açıldı.
1890 - İskilip ilçesi, Amasya sancağına kaza olarak bağlandı.
1891 - Osmancık belediye teşkilatı kuruldu
1894 - Çorum, Ankara vilayetine bağlı olarak yeniden sancak merkezi yapıldı ve İskilip, Osmancık ile Sungurlu kazaları Çorum Sancağına bağlandı. Çağımızdaki siyasi idarenin banisi oldu bu durum. Bu durum devirin Osmanlı paşası Yedi Sekiz Hasan Paşa'ın gayreti ile meydana gelir.
1895 - Çorum Hasan Paşa Kütüphanesi kuruldu.
1902 - Çorum İdadi mektebi faaliyete geçirildi.
1905 - Alaca belediye teşkilatı kuruldu
1908 - İskilip merkezli büyük yıkıma yol açan deprem
1911 - Kargı belediye teşkilatı kuruldu
1914 - Çorum, yeni bir padişah salnamesi ile Ankara'ya bağlı sancak merkezi olur ve İskilip, Osmancık, Sungurlu, Mecitözü ile Alaca'da Çorum'a bağlı kılınır.
1919 - Hüseyinabad (Alaca) nahiyesi kaza yapıldı.
1920 - Çapanoğlu, Pontus ve Aynacıoğlu ayaklanmaları. Bu ayaklanmalar Çorum merkez ilçesinin doğu ve kuzeyinde etkili oldu.
1920 - Çerkez Ethem ve birliklerinin isyancıları yenmesi.
1921 - Çorum Türkiye Cumhuriyeti'nin müstakil sancak oldu.
1924 - Çorum Türkiye Cumhuriyeti'nin müstakil vilayeti oldu.
1924 - İskilip Halk kütüphanesi Caca Bey mescidi yanında ilk düzenli yerinde açılır.

Kızılırmak, İskilip - Çorum yolu üzerinde ilk köprü, Kaymakam Baha Koldaş dönemi 19251925 - İdadi Mektebi ortaokul yapıldı.
1925 - Yazılı tarih boyunca Kızılırmak üzerinde bilinen İskilip - Çorum arası ilk köprü ahşap olarak kullanıma açıldı.
1929 - Çorum Meteoroloji İstasyonu quruldu
1932 - Çorum'da modern un üretiminin başalngıcı olan Hatap Un Fabrikası üretime başladı.
1932 - Hüseyinabad kazasının adı Alaca olarak değiştirildi
1932 - Çorum Kızılay Şubesi açıldı.
1939 - Merkez üssü Erzincan olan deprem Çorum ve havarisinde yıkıma neden oldu.
1941 - Alacahöyük Müzesi açıldı
1943 - Çorum'da meydana gelen depremde 2554 ev yıkıldı ve 618 kişi öldü.
1945 - İskilip ilçesine tümü bağlı Dedesli Ovası köylerinin ırmağın doğu yakasında kalanlarının tümü Çorum merkez ilçeye dönemin valisinin ısrarıyla bağlanması.
1946 - Çorum'da ilk kez toprak sanayisi olarak Yıldız Kiremit ve Tuğla Fabrikası quruldu.
1953 - Kastamonu ili ilçesi Kargı, Çorum iline dahil oldu.
1957 - Çorum Çimento Fabrikası faaliyete başladı.
1958 - Bayat belediye teşkilatı kuruldu
1958 - İskilip ilçesinin nahiyesi olan Alagöz, Bayat adıyla ilçe olarak Çorum vilayetine dahil oldu.
1959 - Mecitözü ilçesinin nahiyesi olan Ortaköy ilçe olarak Çorum vilayetine dahil oldu.
1966 - Boğazköy Müzesi açıldı.
1966 - Çorum'da makina sanayisinin başlangıcı olan Çağıl Makina faaliyete başladı.
1968 - Çorum Müzesi açıldı.
1969 - Uğurludağ belediye teşkilatı kuruldu
1973 - Çorum makina imalat sanayisinin öncülerinden olan Arsan Makina İmalat Tic. A.Ş.
1975 - İki yıllık yüksek okullar açıldı; Makina Meslek Yüksek Okulu ve Eğitim Enstitüsü.
1975 - Çorum Yem Fabrikası üretime girdi.
1976 - ÇOPİKAS A.Ş. kuruldu, kâğıt ve oluklu mukavva fabrikası üretime başladı
1977 - Çorum Organize Sanayi Bölgesi işletmeye açıldı.
1977 - Çorum Süt Peynir ve Tereyağı Fabrikası üretime başladı.
1980 - Tarihe Çorum Olayları diye giren Alevi - Sunni kışkırtılmasında ölenler oldu ve Çorum merkez ilçede çok sayıda aile Çorum'dan göç etti.
1981 - Çorum'un ilk demir çelik dökümhanesi olan Kızılırmak Döküm Sanayii ve Ticaret A.Ş. açıldı.
1981 - Ayvaz Kale Kiremit Fabrikası işletmeye açıldı.
1981 - İlk kez Hitit Festivali düzenlendi (16 Eylül 1981)
1982 - İl genelindeki kiremit ve tuğla fabrikası sayısı 40 adete ulaştı.
1985 - Çorum makina imalat sanayisinin öncülerinden olan Altan Makina ve Çelik Döküm Ltd. Şti. faaliyete geçti.
1987 - Çorum'da döküm sektörüne yönelik makine modeli imalatı yapan ilk firma Çorum Özmakina Model ve Döküm San.Tic.Ltd.Şti. faaliyete başladı.
1987 - Çorum'un ilk yüksek evsaflı krom çelik dökümhanesi olan Duduoğlu Çelik Döküm Sanayii Ticaret A.Ş. faaliyete girdi.
1987 - Hayat şırınga, Hayat Tıbbi Aletler ve Oluklu Mukavva San. Ve Tic. A.Ş kuruldu.
1987 - İskilip ilçesinin bucağı olan Uğurludağ ilçe olarak Çorum iline dahil oldu.
1987 - Sungurlu ilçesinin bucağı olan Boğazkale ilçe olarak Çorum iline dahil oldu.
1990 - Osmancık ilçesinin bucağı olan Dodurga ilçe olarak Çorum iline dahil oldu.
1990 - Çorum merkez ilçesinin bucağı olan Laçin ilçe olarak Çorum iline daxil oldu.
1990 - İskilip ilçesinin kasabası olan Karaören adı değiştirilip Oğuzlar adıyla ilçe olarak Çorum iline dahil oldu.
1996 - 5.6 ve 5.4 şiddetinde peşpeşe iki deprem olur, can kaybı olmadı.

Müzeler
Hattuşaş Yerkapı Yokuşu Müze olarak; Alacahöyük, Boğazköy ve Çorum müzeleri vardır. İlave olarak Hattuşaş ören yeri de açık müze olup ziyaretçilere hizmet eder.

Alacahöyük müzesi Alacahöyük müzesi yakın geçmişte köy şimdi belde olan yerde 1935 yılından sonra mahallinde arkeoloji kazılarında çıkarılabilen tarihi eserlerin sergilenmesi için 1941 yılında kuruldu. Müzede milattan önce 4000'lerden günümüze ulaşabilen tarihi eserler mevcuttur.


Boğazköy müzesi Boğazköy müzesi genellikle kadim Hitit dönemi arkeoloji eserleri bulundurmaktadır. 1966 yılında kuruldu.

Yerel halk edebiyatı Çorum ilindeki halk edebiyatını, 15. yüzyıldan başlayarak Alevi - Bektaşi edebiyatı etkilemiştir.

Aşık Ali Açık, Deli Boran, Aşık Haydar, Dedemoğlu, Kasap Mustafa Çarkacı, Kadir Uslu, Aşık Kör Kurtça, Hüseyin Çırakman, Aşık Gülabi gibi ozanlar, Çorum halk edebiyatının önemli ozanlarındandır.

İskilip ilçesinde haftanın günleri de Türkiye Türkçesi'nden farklıdır; Giravu - Pazar, Düşembe - Pazartesi, Deri - Salı, Bazar - Çarşamba, Bazitesi - Perşembe, Cumayı - Cuma, Cumitesi - Cumartesi.


İlin ünlüleri
Şeyhülislam Ebussuud - Kanuni Sultan Süleyman ve II Selim devri Osmanlı Devleti şeyhülislamı. Astronom ve matematikçi Ali Kuşçunun torunu.
Kazasker Cafer Efendi - Ebussuud'un soyundan gelir, Osmanlı Devleti Anadolu Kazaskerliği görevinde bulunmuştur. İskilip'de yer alan tarihi camilerden Yenicami'yi yaptıran kişi.
Şeyhülislam Sunullah - Cafer Efendizade Mustafa Sunullah Efendi
Hacı Karani
Doktor Türk Emin Paşa
İskilipli Mehmet Atıf Hoca
Münir Çağıl
İsmail Kemal Alpsar
Edip Alpsar
İsmail Beşikci - Sosyolog
Numan Seymen- Çanakkale Gazisi
Abdulhaluk Mehmet Çay - tarihci ve siyaset insanı.
Ömer Küyük - İstiklal Şavaşı Gazisi Ölüm tarihi:13 Ocak 2006
Erdoğan İnal -
özçubukçu Ailesi
Yedi Sekiz Hasan Paşa
Mustafa Cantekin - Doktor, milletvekili Kızılay'ın gelişimini sağlayanlardan
Cahit Atay - oyun yazarı
Bedri Karafakioğlu - Mühendis, İTÜ Rektörü. istanbul Televizyonunun temelini attı.
Ahmet Feyzi Leblebicioğlu
İsmet Eker
Tevfik Kış
Mahmut Atalay
Fazıl Hayati Çorbacıoğlu
Servet Üsüdür
özçubukçu Ailesi
Hıfzı Veldet Velidedeoğlu-Atatürkçü Düşünce Derneği onursal başkanıdır.
Soner Yalçın
Derviş Günday
Aşıkpaşazade Derviş Ahmet
Bekir Aksoy
Osmancıklılar
Koyun Baba
Baltacı Mehmet Paşa
Kadir Uslu
Aşık Ali Açık
Ahmet Çörekçi

Coğrafya
Çorum il topraklarının %61'i dağlıktır. Bu dağlar derin vadilerle yarılarak birbirinden ayrılmışlardır.

Dağlar kuzey-batı yönünde uzanmıştır. Çorum il topraklarının batı kısmı Kuzey batı anadolunun en önemli dağ sırası olan ve batıda Sakarya nehri ile doğuda Kızılırmak nehri arasında uzanan Köroğlu Dağ sırasının en doğu ucunda yer alır. Köroğlu dağ sırasının Kızılırmak havzasına ulaştığı yerde oluşan önemli yerleşmeler; İskilip, Bayat, Kargı, Oğuzlar, Dodurga, Alpagut'tur.

Çorum ili İç Anadolu bölgesinin kuzey kısmında yer almaktadır.İç Anadolu Bölgesi Karasal iklimi etkisi altındadır. Doğusunda Amasya, güneyinde Yozgat, batısında Çankırı, kuzeyde Sinop, kuzey batısında Kastamonu, kuzey doğusunda Samsun, güney batısında Kırıkkale illeri ile çevrilidir.

Çorum şehir merkezinin diğer şehirlere uzaklığı; Ankara'ya 244, İstanbul'a 608, Amasya'ya 92, Sinop'a 294, Samsun'a 172, Tokat'a ise 188 kilometredir.

İlçelerin il merkezine uzaklıkları
Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga 42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59, Sungurlu 72 ve Uğurludağ 66 km'dir.

Akarsuları
İskilip; Dedesli Ovası yakınları KızılırmakKızılırmak: 1355 kilometrelik Kızılırmak havzasının 182 km'lik bölmesi il sınırları içerisindedir. İl sınırlarında eni 500 ile 1000 metre arası değişir ve derinlik 1 - 1.5 metre olur.
Yeşilırmak,
Çat suyu,
Mecitözü çayı,
Çekerek ırmağı.

Dağlar

Genellikle çok yüksek boylu olmayan dağlar mevcuttur.
Erenler tepesi, Kargı 2.097 m,
Türbe tepe, Kargı 1.981 m,
Kara tepe - Mecitözüt 1.846 m,
Kırklar Dağ - Mecitözü 1.791 m,
Çal dağı - Osmancık
Ada dağı - Osmancık
Teke dağı - İskilip 1.700 m,
Kavak dağı - İskilip
Göl dağı - İskilip
Deveci dağı - İskilip
Sakaröküz dağı - İskilip
Çatalkaya Tepesi-Karadağ - Çorum-Merkez 1.566 m'dir.

İklim
İlin genelinde iki farklı iklim türü gözlenmektedir: Karadeniz ve İç Anadolu iklimi.

Karadeniz iklimi olan şehirler Kızılırmak havzasında olan: Bayat, Dodurga, İskilip, Kargı, Laçin, Oğuzlar, Osmancık ve Uğurludağ. Kışları çok yağış olur yazları iç anadolu iklim tesiri ile sıcak olur.

İç Anadolu iklimi; Kızılırmak havzasının güneyinde olan Çorum, Alaca, Boğazkale, Mecitözü, Ortaköy ve Sungurlu ilçelerinde olur.

Çorum ilinde bulunan şehir, bucak ve köyler genel olarak tipik karasal iklim özelliklerini gösterir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve genelde kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbaharda azda olsa yağmurludur. Yüksek yerleşimlerde özellikle yaz akşamları bile serin bir havaya sahiptir. Bu umumi durumun istisnası da İskilip ve havarisinin iklim tipi olup mikro klima iklim özelliklerini göstermektedir.



Jeolojik yapı
Türkiye'nin önemli fay hatlarından Kuzey Anadolu Fay Hattı (K.A.F.), Çorum il sınırlarının kuzeyinden geçmektedir.

İlin jeolojik yapısında iki ana kütle (kayaç) grubu öne çıkar. Bunlardan birincisi “Metamorfik seri” (başkalaşmış kayaçlar), ikincisi ise, “Tortul Kütleler” dir. İlin asıl jeolojik karakterini 3. jeolojik zamanın sonları ile 4. jeolojik zamanda meydana çıkma oluşumlar meydana getirmektedir.

Bununla birlikte, jeolojik devirlerden ilkel zaman olarak bilinen Arkean ve Prekambrien devirlerine ait Çorum merkez ilçe, Alaca, İskilip, Osmancık, Mecitözü ve özellikle Kargı ilçelerinde çeşitli metamorfik (başkalaşım) topraklarına rastlanılmıştır. Xüsusiy?tl? 3. jeolojik zamanın kütlelerinden olan jips (kireçtaşı) ve kayatuzu yatakları ile karbon miktari % 75 kadar olan zengin linyit kömürü yataklarına (Osmancık, Dodurga yöresinde 30 milyon ton rezervinde ayrıca Alpagut - Zambal - Karakaya - Ayva ve Ovacık köylerinde) rastlanmaktadır. Yine bu zamanın püskürük kütlelerinden olan Trakit, Granit, Bazalt ve Andezit kimi kütle arazisine de Çorum merkez ilçesinde, Kargı, Sungurlu, Alaca, Mecitözü, Osmancık ve İskilip ilçelerinde rastlanmaktadır. Tortul kütlelere ise vilayetin çok yöresinde rastlanmaktadır.

Çorum; Alp-Himalaya Orogenezi (Dağ oluşumu) olarak bilinen sistem dahilinde yer alan K.A.F. (Kuzey Anadolu Fay Hattı) üzerinde yer almaktadır. K.A.F. il merkezinin 20 kilometre kuzeyinde Osmancık ve Kargı ilçelerinin dahili sınırlarından geçmektedir.


Ekonomi
Osmancık ve çeltik tarlaları. Çeltik, Kızılırmak boyunca İskilip, Çorum, Osmancık ile Kargının tüm ovalarında olur ve Türkiye üretiminin yıllara göre %10 - 12'si Çorum ilinden çıkarÇorum ilinin ekonomisi; tarım, hayvancılık, sanayi ve ticarete dayanır.

2000 yılı istatistiklerine göre Çorum il ekonomisinde sektörlere göre dağılımı; hizmetler %32, ticaret %30, tarım %25, sanayi %9, inşaat %4 olarak meydana gelmiştir.

İlin coğrafi konumu nedeniyle İç Anadolu bölgesi ile Karadeniz bölgesi arasında önemli bir geçiş yolu üzerinde olması önemini artırmakta olup ekonomisini olumlu olarak etkilemektedir. Ankara ile Samsun arasında kuzey - güney doğrultusunda geçiş üzerinde yer aldığı gibi batı - doğu doğrultusunda da Kastamonu, Çankırı, Amasya ve Tokat illeride Çorum topraklarında yer alan yollardan yararlanmaktadırlar.

İl dışından alınan ürünler olarak; beyaz eşya, petrol ürünleri, otomotiv yedek parçası, makinalar, kazanlar, mekanik araçlar, hazır giyim gibi kalemlerdir. İl dışına satışı yapılan üretim kalemleri ise; süt ve süt ürünleri, çimento, bal, yumurta, kazanlar, makinalar, mekanik araçlar, hazır giyim, ayakkabı, değirmencilik ürünleri, kâğıt ve karton türleridir.

İlin ekonomi tarihçesi
Çorum Vilayeti, Osmanlı devleti yıllarından şimdiye kadar tarım ve hayvancılık başat olagelmiştir. 1913 yılı Osmanlı tarım istatistiklerine göre şimdiki yıllarda unutulmuş bir sanayi bitkisi olan cehri vardır ve bu bitki boya sanayisinde kullanılmaktaymış. Cehri; kimya sanayi gelişince unutulup gitmiş o yıllarda İskilip ve Çorum şehirlerinde pek çok aile geçimini cehriden sağlarmış. Yılda 70 ton cehri üretildiği 1913 yılı istatistiklerinde yazılıdır. 1913 yılında Osmanlı devletinin toplam hayvan varlıklarının %1'i Çorum'da mevcuttur.

Tarım
İskilip cevizi; İskilip ve Oğuzlar ilçeleri ceviz üretiminde Türkiye'nin en önemli merkezlerinden biridir
Beyaz Çorum kirazı, değişik türde kiraz üretilir.
İskilip kara üzümü, kadim Hatti devirlerinden şimdiye sirke, pekmez, şarap, kurutmalık olarak istehsal olurResim:Çorum misket üzümü.jpg
Çorum misket üzümü, kurutmalık ve sofralık olup Alevi köylerinde boğma rakı yapımı için istehsal olurResim:Çorum fasulye tarlası.jpg
İskilip ilçesi civarı bir fasulye tarlası, yazın yeşil olarak, kurutup kışlık yahut konserve olarak tüketilir.
Bamya, Kargı ve Hacıhamza Türkiye üretiminin %8 - 10'unu karşılar.
Sarımsak
Soğan; İskilip, Sungurlu ve Çorum ovaları ana üreticiler olup Türkiyenin yıllara göre %8 - 12'i karşılanır.
HaşhaşÇorum ilinde çeşitlenmiş tarım yapısı olup ürün yelpazesi geniş üretim miktarları fazladır. En çok yetiştirilen tarım bitkileri; buğday, şekerpancarı, arpa, soğan, domates, patates, kavun, karpuz, hıyar, üzüm, nohut, fiğ, pirinç, ayçiçeği, yeşil mercimek, ceviz, elma, kiraz, gebere. 2002 yılı Türkiye istatistiklerine göre yeşil mercimeğin %14'ü, pirincin %11'i, soğanın %8'i Çorum ilinde üretilmiştir. Geleneksel yöre sebze ve meyvelerinin dışında olanlarda özellikle İskilip ve bölgesinin mikro klima iklimi sayesinde yetişebilmektedir; Antepfıstığı, haşhaş, kayısı, Trabzon Hurması gibi bitkilerde yetişebilmektedir. 2002 yılında ildeki traktör sayı 20.929 adet.

2004 Yılındaki Tarım Arazileri
Arazi Miktar (ha)
Ekili Arazi 474.126
Nadas Arazisi 121.757
Bağ Arazisi 9.093
Meyve Arazisi 2.876
Sebze Arazisi 11.753
Tarıma elverişli kullanım dışı alan 2.863
Tarım Arazisi 662.468
Yıllara Göre Traktör Sayısı
1970 1.862
1979 9.234
2002 20.929
2005 30.505

Ekin, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale böyük ölçüde kuru tarım arazilerinde üretilirek elde edilir. Mısır bitkisi iklim özelliğince su ister, çeltik tümüyle su içinde olan tavalarda üretilir. Üretim genellikle ve çoğunlukla üretici eliyle tahıl borsasında satılmakta yahut un ve yem fabrikalarına verilmektedir.

Nohut ve yeşil mercimek kuru tarım arazilerinde yetiştirilmekte olup, kuru fasulye sulama yapmadan yetişmemektedir.

Orman
Vilayetin ormanlık arazileri daha çok kuzeyinde olup Çorum, Bayat, İskilip, Osmancık ve Kargıda sık olarak mevcuttur. Dağ köylerinin geçimi ormancılık üretimine bağlıdır.

Toplam ormanlık arazisi 373.825 hektardır. 185.873 hektar orman verimli, 187.952 hektar orman verimsizdir. Bu ormanların 194.564 hektarı koru ormanı, 179.261 hektarı baltalık ormandır. İl ormanlarının tümü kamu adına devlete ait olup şahıs ormanı yoktur.

İskilip - Çukurhan Yaylası, Ormanlar vilayetin önemli bir geçim kayanğıdır.Kargı ilçesinde Sarıçam, Göknar, Kayın, Karaçam, Kızılçam, Meşe, Ardıç.
İskilip ilçesinde: Göknar, Kayın, Karaçam, Meşe, Ardıç.
Osmancık ilçesinde: Kayın, Karaçam
Laçin ilçesinde: Karaçam, Meşe.
Uğurludağ ilçesinde: Karaçam, Meşe.
Çorum ilçesinde: Sarıçam, Göknar, Kayın, Karaçam, Meşe.
Mecitözü ve Sungurlu ilçelerind: Karaçam, Meşe.

Hayvancılık
Camışlar / Mandalar, Kızılırmak içinde serinleşiyor, Osmancık
Koyunlar ve tavuklar
Bal arısı
Yumurta, Türkiye yumurta istehsalatının %5 faizi Çorum'da yapılır.
Ankara - Tiftik Keçisi
Sığır
Tahıl Ambarıİl ekonomisinde hayvancılık üretimi ikinci derecededir. 2002 yılı Türkiye istatistiklerine göre il dahilinde 162.000 sığır, 139.000 koyun, 17.000 kıl keçisi, 3.000 Ankara keçisi, 5.000 manda mevcuttur. Yumurta, deri, süt, arıcılık, tavukçuluk önemli hayvancılık kaynaklı ürünlerdir.

Mera arazisi 139.582 hektar olup ilin hayvancılık üretimi için önem arz etmektedir.

1913 yılı hayvancılık üretimi; 89.059 sığır, 195.735 koyun, 220.856 keçi, 8.000 kömüş/camış vardır. Ek olarak 5.592 at, 12.575 eşek, 385 katır gibi çekim hayvanı vardı.

1927 yılında üretimi devlet istatistiklerine göre; ilde 83.000 kadar sığır, 160.000 kadar koyun, 230.000 kadar keçi, 230.000 kadar tavuk ile ek olarak 80.000 kadar eşek, katır ve at diğer çekim hayvanı vardı.

Lezzetli yoğurdu için özellikle camış sulak köylerde ve Kızılırmak kenar köylerinde beslenmektedir.

1980 yılına kadar ilde çok sayı kıl keçisi vardı. Orman alanlarında taze sürgünlere verilen zarar neticede çok sayı köyde yasaklandılar.

İlde dahilinde bir adet balıkçılık üretimi ile iştigal eden şirket var olup yıllık kapasitesi 15.000 ton olup ancak 10.000 ton kadar istehsal mümkün olmaktadır.



Sanayi
Çorum'daki başlıca sanayi tesisleri; çeşitli gıda maddeleri, süt ürünleri, un, yem, şeker, kereste, parke, alçı, kireç, çimento, prefabrik yapı elemanları, tuğla ve kiremit, demir - çelik döküm ve makina, dokuma, ayakkabı, ısıcam fabrikalarıdır. 2001 yılında Çorum'da 10'dan fazla çalışanı olan işletme sayısı 82'dir. Bunlardan 40'ı taş ve toprak sanayisi; 18'i gıda, içki ve tütün sanayisi; 10'u metal eşya, makina ve teçhizat sanayisi; 5'i metal ana sanayisi; 4'ü tekstil, giyim ve deri sanayisi; 2'si mobilya sanayisi; 1'i kâğıt, kâğıt ürünleri ve basım sanayisi ve 1'i de motorlu kara taşıtları sanayisine aittir. Çorum ilinin sembolü olan leblebi ise Çorum, Sungurlu ve Osmancık civarlarında küçük işletmeler tarafından üretilir.

Madencilik
Çorum'da işletilmekte olan çok sayıda linyit kömür işletmesi vardır. Bu işletmeler; İskilip, Dodurga ve Bayat ilçelerindedir. Bu rezervlerden Dodurga'daki en zengin rezervdir ve en kalorili kömür de buradan çıkarılır.

İl genelinde; bakır, manganez, çinko, antimon, demir, kurşun, asbest, linyit, grafit yatakları ile jeotermal kaynaklar olduğu tespit edilmiştir.

Nüfus
Günümüzde Çorum ilini meydana getiren şehirlere bakarsak üçü dışında olanlar kaza kimliğine 1866 yılından sonra ulaşmışlardır. 1866 yılına kadar üç şehir kaza statüsünde olup bunlar; Çorum, İskilip ve Osmancık'tır. Şimdiki il sınırları kalıcı haline 1924 yılında Türkiye Cumhuriyetince yapılan yasal düzenleme ile kavuşur. 1924 yılına kadar iskilip'e bağlı olan şimdiki Çankırı ilinin üç ilçe toprakları (Yapraklı, Kızılırmak, Merkez) alınmış ve Çankırı iline dahil edilmişlerdir. Öyleki 1900 yılında İskilip topraklarında şimdi tam sekiz adet ilçe kurulu olup bu ilçeler 4 vilayete (Çankırı, Çorum, Kastamonu, Kırıkkale) dağılmıştır. Birde Kargı ilçesinin özel durumu dışında il genelinde sınır değişiklikleri olmamıştır.

Bayat 1958 yılında, Uğurludağ 1987 Oğuzlar 1990 yılında İskilip ilçesinden ayrılıp birer ilçe haline getirilmesi, buna birde 1945 yılında Harami ile Irmak arasında kalan ova köylerinin dönemin valisince Çorum merkez ilçeye bağlanması
Alaca 1919 yılında, Laçin ise 1990 yılında Çorum'dan ayrılıp birer ilçe haline getirilmesi
Ortaköy, 1959 yılında Mecitözü'nden ayrılıp bir ilçe haline getirilmesi
Dodurga, 1990 yılında Osmancık ilçesinden ayrılıp bir ilçe haline getirilmesi
Boğazkale de 1987 yılında Sungurlu ilçesinden ayrılıp bir ilçe haline getirilmesi
2007 yılı sonunda yapılan adrese dayalı nüfus sayımı sonuçlarına göre yirminci yüzyıl boyunca (cumhuriyet dönemi) Çorum merkez ilçenin nüfusu 22 kat artmıştır.

Çorum Valileri
Cemal Bardakçı (1920-1921) Baha Bey (1921-1923) Ahmet Cevdet Ertuğrul (1923-1926) Hasan Faiz Ergun (1926-1928) İsmail Adil Güven (1928-1929) Cemal Bardakçı (1929-1933) Arif Hikmet Aykaç (1933-1935) H.Haydar Berksun (1935-1936) Osman Nuri Tekeli (1936-1937) Süreyya Yurdakul (1937-1938) Salih Rıza Kılıç (1938-1939) Muzaffer Akalın (1941-1943) Sahip Örge (1943-1946) Halis Bedri Bilaloğlu (1946-1947) Ahmet Niyazi Mergen (1947-1949) Recai Türeli (1949-1950) Raşit Demirtaş (1950-1950) Eşref Erkut (1951-1957) Rüştü Ülken (1953-1957) Cevat Çapanoğlu (1957-1960) Mehmet Varinli (1960-1960) Celalettin Ünseli (1960-1961) Hasan Basri Kurdoğlu (1961-1964) Mehmet Varinli (1964-1965) Nusret Budunç (1965-1966) Hüseyin Nazım Başlamışlı (1966-1968) Celal Turgut Güvenç (1968-1970) Hasan Basa (1970-1971) Celalettin Tüfekçi (1971-1973) Ziya Çoker (1973-1974) Ertuğrul Süer (1974-1975) Adil Aktan (1975-1977) Ertuğrul Süer (1977-1978) H.Nevzat Şensoy (1978-1979) Rafet Üçelli (1979-1980) Yüksel Çavuşoğlu (1980-1980) Dursun Toprak (1980-1981) Ahmet Nazif Demiröz (1981-1982) Ahmet Özer (1982-1984) Fikret Koçak (1984-1986) Adnan Darendeliler (1986-1988) Şevket Ekinci (1988-1992) Mustafa Yıldırım (1992-1997) Atıl Üzelgün (1997-2003) Erhan Tanju (2003-2004) Hüseyin Poroy (2004-2007) Mustafa Toprak (2007- )






Kaynakça
(TÜİK)
( Türkiye Mülki İdare Bölümleri ) Republic of Turkey Civil Administration Units Municipalities Villages, Ministry of Interior, Ankara 2002
Türkiyə İstatistik Kurumu TUİK Genel Nüfus Sayımı 1990, 2000 ( Əhəli sayı )
DİE Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Çorum 1975
DİE Genel Nüfus Sayımı, 1927, 1935, 1940, 1945, 1950, 1955, 1960, 1965, 1970, 1975, 1980, 1985, 1990
Çorum 2003 İl (Vilayət) Çevre Durum Raporu Çorum 2004
Çorum 2005 İl (Vilayət) Çevre Durum Raporu Çorum 2005
Türkiyə Vilayətlər Ensiklopediyası ( İl İl Yurdumuz Türkiye İller Ansiklopedisi ) Milliyet Yayınları 2005 İstanbul
Türkiye Coğrafya Atlası, DB Yayıncılık 2006 İstanbul
DİE - Osmanlı Devletinin İlk İstatistik Yıllığı 1897, Ankara 1997
Yurt Ansiklopedisi, Anadolu yayıncılık 1982 istanbul
İ. Hakkı Uzunçarşılı - Osmanlı Tarihi Cilt I -IV Ankara 1972 - 1978
Yaşar Yüsel - Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti, Ankara 1970
Çorum İl Yıllığı 1973
Çorum İl Yıllığı 1967
Ahmet Temir, Kırşehir Emiri Caca Oğlu Nureddin'in 1272 tarixli Arapça - Moğolca Vakfiyesi, Ankara 1959
Türkiye Ansiklopedisi, 1956
Ahmet Gökoğlu - Paflagonya - Paphlagonia Gayri Menkul Eserleri ve Arkeolojisi, Kastamonu 1952
Şemseddin Sami - Kamus-ül Alam, Cilt 1 - 6, İstanbul 1889 -1899
V. Cuniet - La Turquie d'Asie, Paris 1892
Charles Texier - Küçük Asya, Asie Minore I, Paris 1842
W.F. Ainsworth - Travels and REsearches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea and Armenia, Londra 1842
J. Hamilton - Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia I, Londra 1842
M. Vivien de Saint Martin - Description Historique de l'Asie Mineoure, Paris 1852
eblebisi ile tanınır. İlde toprak ve makine endüstrisi oldukça gelişmiştir.
http://tr.wikipedia.org/ tan alıntı yapılmıştır